Wie maakt eigenlijk de keuze voor de verlichting in een gebouw?

Wij horen het steeds vaker... wij moeten meer duurzaam, zorgvuldiger, bewuster omgaan met datgene wat onze aarde te bieden heeft. Begrippen als energietransitie en verduurzaming vliegen ons regelmatig om de oren. Er worden allerlei initiatieven ontwikkeld om klimaatdoelen te halen, de label-C maatregelen zijn daar ook een onderdeel van. Maar in veel gebouwen zullen nog maatregelen moeten worden genomen en geïnvesteerd om het energieverbruik omlaag te krijgen. En er wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van slimme gebouwen waarin o.a. Smart Lighting wordt toegepast.

Wat is uw energieverbruik?

De verlichting in gebouwen neemt over het algemeen een substantieel deel van het totale energieverbruik voor haar rekening. Daarbij gaat het om bedrijfspanden voor de industrie, kantorenpanden, scholen, overheidsgebouwen maar ook over woongebouwen zoals appartementencomplexen. En niet alleen over de algemene werkverlichting maar ook over de noodverlichting in werk-, magazijn-, kantoor-, algemene- en verkeersruimten. Het verduurzamen van de verlichting levert een belangrijke bijdrage aan het behalen van de klimaat doelen en om aan de eisen van het nieuwe energielabel te voldoen. Maar is dat nu het enige belangrijke argument? Het vervangen van de oude verlichting naar LED vraagt nu eenmaal om een aardige investering terwijl wij op dit moment leven in een tijd waarin wij de wind economisch nogal tegen hebben.

Meerdere partijen beslissen!

Een belangrijke vraag is dan ook wiens belangen er worden gediend bij het vervangen (en verbeteren!) van de verlichting in een gebouw: is dat de eigenaar van het pand, de gebouwbeheerder die het onderhoud verzorgt of de verhuur regelt, of de uiteindelijke gebruiker (de huurder bijvoorbeeld)? In veel gevallen heb je dan met meerdere partijen te maken, allemaal met een eigen belang. Nog een voorbeeld: In een woongebouw zoals een appartementencomplex is het dagelijks beheer en onderhoud meestal de eerste verantwoordelijkheid van een VVE. Diverse investeringen in de algemene ruimten als gangen, hallen, galerijen en (nood)trappenhuizen e.d., hebben dan wel de instemming nodig van huurders of eigenaren en die zitten niet bij voorbaat op één lijn.

Verbeteren lichtkwaliteit

Zijn er ook andere argumenten dan energiebesparing die het vervangen van conventionele verlichting (denk aan TL en PL lichtbronnen) naar LED interessant maken? Die zijn er zeker: o.a. als je serieus aandacht hebt voor het verbeteren van de lichtkwaliteit. Een gebouw bestaat uit ruimten met verschillende functies. Een kantoor vraagt om een ander type verlichting dan de magazijnruimte om maar iets te noemen. De parkeergarage onder het complex vereist een ander type verlichting dan de werkplaats of productieruimte.

Hoe maakt u de beste keuze?

De verlichting, type en uitvoering van het armatuur, zal moeten worden afgestemd op de ruimtefunctie en de gebruikerswensen en dan niet onder het motto “als er maar licht uit komt” meteen te kiezen voor de goedkoopste, meest simpele oplossing die je van het internet plukt. De vraag is nu: waar, wanneer en door wie worden de keuzes gemaakt? En gaat het dan om besparing van energie, duurzaamheid en levensduur, technische betrouwbaarheid of de lichtkwaliteit in relatie tot de ruimtefunctie? Of van alles wat? Of dan toch maar de goedkoopste oplossing omdat de maatregelen ons toch maar van bovenaf worden opgelegd? Bepaalt alleen de projectontwikkelaar c.q. eigenaar van het gebouw bij welk type en kwaliteit verlichting de huurder zijn kantoorwerk moet doen? Kan een gebouwbeheerder of onderhoudsorganisatie met beperkte lichttechnische kennis bepalen welk verlichtingsysteem het meest geschikt is voor een ruimte waar fijnmechanische werkzaamheden moeten worden uitgevoerd?

Alle belanghebbenden aan één tafel!

Mogelijk niet de meest populaire oplossing; een eerste goede stap zou zijn om alle belanghebbenden aan één tafel te krijgen om af te stemmen hoe te investeren in nieuwe LED verlichting. En daarbij over de volgende uitgangspunten overeenstemming te krijgen:

• Maak niet alleen een keuze voor een energiezuinige oplossing, lichtkwaliteit, betrouwbaarheid en duurzaamheid zijn minstens zo belangrijk
• Bepaal welke verschillende ruimtefuncties er in het gebouw actief zijn. Stem de keuze van het type verlichting daar op af
• Goedkope oplossingen bestaan dan wel maar gaan in negen van de tien gevallen ten koste van de lichtkwaliteit en blijken vaak op termijn toch niet zo duurzaam te zijn
• Verlichting die goed is afgestemd op de omgeving en de functie van een ruimte, heeft een positief effect op de beleving en indirect de gezondheid van de mens die dagelijks in de ruimte activiteiten moet uitvoeren. Een gezond lichtniveau zorgt voor een grotere alertheid, effectiviteit en helpt gezondheidsklachten te voorkomen.
• Niet elk mens heeft dezelfde lichtbehoefte, wat voor de ene mens voldoende is kan voor de ander te weinig zijn en uiteindelijk tot klachten leiden
• Bij woongebouwen speelt het veiligheidsaspect een bijkomende, belangrijke rol: laat daarom de nood- en vluchtwegverlichting geen sluitpost worden van het lichtplan. Zorg voor een goed onderhoudsplan zodat deze verlichting tijdig wordt gecontroleerd en onderhouden zodat je er van op aan kan dat deze goed functioneert in geval van een calamiteit.
• Denk in oplossingen voor de langere termijn waar alle betrokken partijen zich in kunnen vinden.

Is gespecialiseerd lichtadvies belangrijk?

Laat je adviseren door een onafhankelijk lichtadviseur of een bedrijf dat gespecialiseerd is in verlichting, zij denken met je mee bij het maken van keuzes voor een goede balans tussen zowel een energiebesparende als aangename en gezonde lichtkwaliteit. Er kan een uitgebalanceerd lichtplan voor je worden gemaakt waarbij rekening wordt gehouden met de verschillende wensen, eisen en belangen van alle betrokken partijen. Een werknemer met goed uitgebalanceerde verlichting op haar of zijn werkplek, voelt zich prettiger en levert doorgaans betere prestaties. Een bewoner van een wooncomplex voelt zich veiliger in een gebouw waar de (nood)verlichting op een goed en veilig niveau is. Verlichting in gebouwen vraagt om een serieuze benadering, de tijd van een gloeilamp aan het plafond waarbij je je werk moet doen, is allang voorbij.

Een goed verlichtingsadvies? Neem contact op met RACA zodat wij met u mee kunnen denken in duurzame lichtoplossingen.

Bij RACA adviseren wij u graag verder over de mogelijkheden over verlichting in uw gebouw. Of het nu gaat om goede basisverlichting, noodverlichting, lichtsturing, geavanceerde smart lighting, duurzame lichtoplossingen, wij geven u graag een passend lichtadvies en stellen desgewenst een lichtplan op.