Over de kwaliteit van ledverlichting lopen de meningen nogal eens uiteen. Het aanbod aan ledarmaturen is groot. Hoe maak je daaruit nu een goede en vooral duurzame keuze? Wat zijn dan de belangrijkste eisen? De kwaliteit van het product zelf, de verlichting die het oplevert of is alleen de laagste prijs bepalend onder het mom “het maakt niet uit, als er maar licht uit komt”?
Wat bepaalt een goede kwaliteit van led verlichting?
Kan je er zondermeer vanuit gaan dat je een kwalitatief goed product hebt als er een CE-label op het armatuur is aangebracht? Onlangs constateerde de FME nog dat er bij de import van producten op de Europese markt nogal eens iets mis gaat en het product regelmatig niet blijkt te voldoen aan de normen en (veiligheids)eisen die gesteld zijn om het van een CE-markering te mogen voorzien.
Bij led-verlichting is het belangrijk te kijken naar de algehele kwaliteit en veiligheid van het product en de toegepaste onderdelen. Het gaat dan in eerste instantie om het armatuur en vooral over de kwaliteit van de leds of ledmodule. In leds zijn onderling nogal forse kwaliteitsverschillen waarneembaar; dit betreft dan o.a. binning van de leds, een constante kleurtemperatuur, levensduur en garantie op het aantal branduren voor de led, lumen/Watt-verhouding etc. En de belangrijkste vraag die je dan zou moeten stellen is; leveren de armaturen of het toe te passen systeem een aangename en voor de langere termijn duurzame, functionele verlichtingoplossing?
De driver: het elektronisch brein van een armatuur
Een onderdeel binnen de “armatuurketen” waar niet altijd voldoende aandacht aan wordt besteed is de driver. Terwijl kwaliteit van de driver van essentieel belang is in de keten; de ketting is namelijk zo sterk als de zwakste schakel!
De driver is het elektronisch brein van het armatuur en zorgt ervoor dat de leds op de juiste wijze worden aangestuurd om optimale prestaties te kunnen leveren over de gehele levensduur. Nu is uit onderzoek in de afgelopen decennia gebleken dat elektronische componenten in het algemeen (en mogelijk ook bij leddrivers) nog wel eens de zwakste schakel blijken te zijn in een circuit en eerder einde levensduur zijn dan de overige onderdelen in het systeem. En afhankelijk van de kwaliteit van de toegepaste leddriver kan dit aanmerkelijk korter zijn dan je redelijkerwijs zou mogen verwachten.
Maar als zowel het armatuur als de driver zelf zijn voorzien van een CE-label of andere relevante keurmerken, dan zit het toch goed met de kwaliteit? Dat zal regelmatig het geval zijn, maar is ook weer geen wet van Meden en Perzen. Het is dan ook zeer verstandig om op een aantal specifieke kwaliteitsaspecten m.b.t. de driver te letten want er worden nog heel wat drivers op de Europese markt gebracht die niet zijn geproduceerd volgens de Europese normen en eisen en dus feitelijk niet voldoen aan de minimale kwaliteitseisen.
Hoe kies je een goede driver?
Bij de keuze voor een driver (intern of extern) zijn een aantal aandachtspunten van belang:
Stap 1: Zorg voor een juiste afstemming tussen driver en leds Bij een optimale aanpassing van de driver met de leds, wordt de levensduur op zijn minst verlengd. Simpelweg een driver maximaal te laten uitsturen en de leds daarmee continu te overbelasten, kan een te hoge temperatuurbelasting tot gevolg hebben en daarmee mogelijk een aanmerkelijk kortere levensduur. Bij interne drivers speelt een probleem met de warmtehuishouding wel eerder dan bij externe drivers.
Stap 2: Kies voor een effectieve lichtstroom Het gaat er in eerste instantie niet om zoveel mogelijk licht uit een armatuur te persen, maar een effectieve lichtstroom waarbij het armatuur (driver en ledmodules) goed in balans zijn. Dat lukt nog beter met een driver en ledmodules waar kwaliteit en duurzaamheid een rol spelen en niet alleen gekeken worden naar de laagste prijs.
Stap 3: Goede driver heeft een hoge powerfactor Een goede driver zorgt ook voor een goede powerfactor, minimaal >0,9 of hoger. Een aantal A-merken waaronder Tridonic en Osram voldoen daar ruimschoots aan, dat is ook de reden waarom Taurac uitsluitend drivers van een van deze gerenommeerde merken in haar armaturen toepast.
Stap 4: Drivers bepalen de gezondheid van de mens Kwaliteitsdrivers hebben over het algemeen een positief effect op de gezondheid o.a. door het ontbreken van flicker. Het is al langer bekend dat “goedkope” drivers verstoringen kunnen veroorzaken die de mens zich vaak niet bewust is of daadwerkelijk opmerkt. Terwijl dat wel kan leiden tot gezondheidsklachten zoals hoofdpijn, vermoeidheidsverschijnselen, concentratieverlies etc. Overigens kan dit per mens verschillen, de een is er gevoeliger voor dan de ander. Ook stroboscopische effecten kunnen voor ongewenste tot zelfs onveilige situaties leiden in bijvoorbeeld een productieomgeving met draaiende machines. Bij het toepassen van kwalitatief betere drivers kunnen genoemde negatieve effecten op de mens (maar ook dieren kunnen daar last van hebben) worden voorkomen.
Stap 5: Constant Light Output Hoewel led lichtbronnen gemiddeld een aanmerkelijk langere levensduur hebben dan de conventionele lichtbronnen, krijgen ook leds te maken met veroudering en terugloop van het lichtniveau. Enkele A-merk drivers hebben mede daarom de optie CLO (Constant Light Output) ingebouwd in de driver. Hiermee wordt de lichtbron (led) over een bepaalde periode, afgestemd op de te verwachten levensduur, automatisch bijgestuurd om het gewenste en benodigde lichtniveau te kunnen handhaven.
Overigens komt het hier ook weer aan op de algehele kwaliteit van het product; het is namelijk van belang dat er bij zowel de driver zelf als bij het eindproduct voldoende aandacht aan de warmtehuishouding is besteed.
De keuze voor een driver: kwaliteit of laagste prijs?
Het blijft een kwestie van keuzes maken; gaan wij voor duurzame kwaliteit of is de laagste prijs alles bepalend? Licht is niet alleen een pure noodzaak om onze dagelijkse activiteiten zo goed en ook aangenaam mogelijk te kunnen uitvoeren, het heeft ook een niet te verwaarlozen effect op onze gezondheid. Dat gaat niet altijd “voor een koopje”, met wat meer oog voor kwaliteit zijn wij op de langere termijn meestal beter uit.
Gert Molenaar - Lichtadviseur
Met 30 jaar werkervaring in de verlichtingsindustrie, heeft Gert ruime ervaring in het adviseren bij een tal van lichtprojecten. Van hotel tot kantoor en van manege tot magazijn. Voor ieder project kent Gert de kansen en valkuilen om tot een succesvol lichtplan te komen. Verlichting is een combinatie van techniek en emotie. Maandelijks deelt Gert zijn ervaringen in deze nieuwsbrief om u als lezer deelgenoot te maken van zijn kennis en ervaring.
Advies van onze lichtadviseur?
Gert Molenaar is als lichtspecialist van Raca Group bv geregisteerd bij het lichtregister onder nummer 66.143. Neem contact op met Gert voor meer informatie voor het LED systeem in uw bedrijfspand of kantoorpand – 0252-22 70 70 of gert.molenaar@raca.nl
